Doi: 10.5578/tt.28058
Tuberk Toraks 2016;64(3):211-216
S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
mikobakteri mikroskopi ve k?lt?r sonu?larının değerlendirilmesi: ?? yıllık analiz
El?in AKDUMAN ALAŞEHİR1, Ahmet BALIK?I2, Mualla PARTAL2, G?lay ?ATMABACAK2, G?rkem YAMAN1
1 Maltepe ?niversitesi Tıp Fak?ltesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul, T?rkiye
1 Department of Medical Microbiology, Faculty of Medicine, Maltepe University, Istanbul, Turkey
2 S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı, İstanbul, T?rkiye
2 Sureyyapasa Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital, Microbiology Laboratory, Istanbul, Turkey
?ZET
S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi mikobakteri mikroskopi ve k?lt?r sonu?larının değerlendirilmesi: ?? yıllık analiz
Giriş: T?berk?lozun etkin tanısı, infeksiyonun yayılımının kontrol? ve tedavi başarısı a?ısından b?y?k ?nem taşımaktadır. Bu ?alışmada, değişik hasta ?rneklerinde Ehrlich-Ziehl Neelsen (EZN) ve Auramin-Rodamin boyama ile mikobakteri mikroskobik inceleme sonu?ları ile otomatize BACTEC MGIT 960? sistemi ve L?wenstein-Jensen (L-J) besiyeri kullanılarak yapılan mikobakteri k?lt?r sonu?larının d?nya ve T?rkiye g?ncel verileri ışığı altında değerlendirilmesi ama?lanmıştır.
Materyal ve Metod: Ocak 2012 ila Ocak 2015 tarihleri arasında S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarı'na g?nderilen ?eşitli ?rnekler retrospektif olarak incelenmiştir. Toplam 62.456 ?rneğin; 60.923 (%97.5)'?n?n akciğer ?rneği, 1533 (%2.5)'?n?n ise başta plevra olmak ?zere akciğer dışı ?rnek olduğu g?r?lm?şt?r. ?rneklerin; 2853 (%4.6) tanesinde aside rezistan basil (ARB) pozitifliği tespit edilmiş, mikobakteri k?lt?r pozitifliği toplam 7611 (%12.2) olarak saptanmıştır.
Bulgular: Toplam 62.456 ?rnekte; 7076 MTBC (%93), 535 (%7) t?berk?loz dışı mikobakteri (TDM) izole edilmiştir. Toplam 356 ?rnekte ARB pozitif saptanmasına rağmen k?lt?r negatif bulunmuştur. Mikobakteri k?lt?r? altın standart kabul edildiğinde; laboratuvarımızda ARB mikroskobisinin duyarlılık, ?zg?ll?k, pozitif ve negatif prediktif değerleri sırasıyla; %32.8, %99.4, %87.5 ve %91.4 olarak saptanmıştır. Kontaminasyon oranları ise toplamda L-J i?in %2.7, MGIT i?in %3.8 olarak kabul edilebilir sınırlarda bulunmuştur.
Sonu?: Verilerimiz incelendiğinde mikroskopinin duyarlılığının d?ş?k olduğu ve t?berk?loz infeksiyonunu ekarte etmek i?in mutlaka mikobakteri k?lt?r?yle birlikte değerlendirilmesi gerektiği g?r?lmektedir. ?rneklerimizin 2013 yılından itibaren floresan boyama ile incelenmeye başlanması, ayrıca 2013 yılından itibaren L-J ile birlikte MGIT sıvı besiyerinin de rutin k?lt?rde kullanılmasıyla birlikte ARB yalancı negatiflik oranının yıllara g?re %74.1'den %51.7'e d?şt?ğ? g?zlenmiştir. Mikroskopi duyarlılığı, k?lt?r pozitifliği, yalancı pozitiflik ve yalancı negatiflik oranları ile kontaminasyon değerleri gibi verilerin takibi laboratuvar kalite standartlarına uygunluğu değerlendirmek ve surveyans ?alışmalarına katkı sağlamak a?ısından b?y?k ?nem taşımaktadır.
Anahtar kelimeler: T?berk?loz, Ehrlich-Ziehl-Neelsen, auramin-rodamin, L?wenstein-Jensen, BACTEC MGIT 960
SUMMARY
Evaluation of mycobacterial microscopy and culture results of Sureyyapasa Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital: A 3-year analysis
Introduction: Effective diagnosis of tuberculosis is of great importance for transmission control and treatment success. The purpose of this study is to evaluate microscopic examination results of Ehrlich-Ziehl Neelsen (EZN) and Auramine-Rhodamine staining methods and automated BACTEC MGIT 960? system and L?wenstein-Jensen (L-J) culture results of various clinical samples in the light of recent data from the world and Turkey.
Materials and Methods: Specimens that were sent from various clinics to Sureyyapasa Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital Microbiology Laboratory from January 2012 to December 2015 were evaluated retrospectively.?
Results: From a total of 62456 samples; 60923 (97.5%) were pulmonary and 1533 (2.5%) were non-pulmonary samples, especially pleura. 2853 (4.6%) Acid-resistant bacilli (ARB) positivity was detected and mycobacterial culture positivity was in total 12.2%. 7076 (93%) and 535 (7%) mycobacteria other than tuberculosis (MOTT) strains were isolated. In 356 specimens the cultures were negative in despite the positive ARB results. Considering mycobacterial culture as the gold standard; the sensitivity, specificity, positive and negative predictive values of ARB microscopy were 32.8%, 99.4%, 87.5% and 91.4%, respectively. The contamination rates in total were within acceptable limits being 2.7% for L-J and 3.8% for MGIT.
Conclusion: Analysis of our data indicated that the sensitivity of microscopy is low and it should be evaluated together with the mycobacterial culture to rule out tuberculosis infection.? With the use of fluorescent staining and also L-J and MGIT broth together for routine culture since 2013; ARB false negativity rate was observed to fall to 51.7% from 74.1% compared to the years. The follow-up of data such as the sensitivity of microscopy, culture positivity, false-positivity and false-negativity rates and contamination values is of great importance in terms of assessing compliance with laboratory quality standards and contributing to the surveillance studies.
Key words: Tuberculosis, Ehrlich-Ziehl-Neelsen, auramin-rodamin, L?wenstein-Jensen, BACTEC MGIT 960
Geliş Tarihi/Received: 26.02.2016 - Kabul Ediliş Tarihi/Accepted: 20.09.2016
GİRİŞ
T?berk?loz (TB), her yıl yaklaşık dokuz milyon yeni olgu, iki milyona yakın ?l?m ve 0.5 milyon civarı ?oklu ilaca diren?li t?berk?loz-TB (MDR-TB) oranı ile tedavi edilebilir bir hastalık olmasına rağmen toplumları etkileyen ?nemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir (1). D?nya Sağlık ?rg?t? (DS?) K?resel T?berk?loz 2015 Raporuna g?re; d?nyada t?berk?loz insidansı her 100.000 n?fusa 133't?r (2). T?rkiye'de 2014 yılında t?berk?loz prevalans hızı 100.000'de 22, insidans hızı ise 100.000'de 18 olarak bildirilmiştir. T?rkiye'deki toplam olgu sayısı 13.378 olup, 4725'i ekstrapulmoner t?berk?loz olgusudur. Mortalite hızı, insan imm?nyetmezlik vir?s? (HIV) ile birlikte olan t?berk?loz olguları ayrı tutulduğunda 100.000'de 0.61 olarak bildirilmiştir (3).
T?berk?loz tanısında Ehrlich-Ziehl Neelsen (EZN) boyama ile mikroskobik inceleme en yaygın kullanılan metoddur. Auramin-rodamin y?ntemi ise ?zellikle ?rnek sayısı fazla olan merkezlerde kısa s?rede daha fazla alanın incelenmesine olanak tanıması ve duyarlılığının daha y?ksek olması nedeniyle tercih edilmektedir. Basilin k?lt?rde ?retilebilmesi i?in 10-100 basil/mL yeterliyken, mikroskopide g?r?lebilmesi i?in 5000-10000 basil/mL olması gerekmektedir. İnfeksiyonun kesin tanısında k?lt?r altın standart olarak kabul edilmekte, aynı zamanda mikroorganizmanın t?r?n?n belirlenmesine ve antibiyotik duyarlılık testinin yapılabilmesine olanak tanımaktadır (4). Hastalıkları Kontrol ve ?nleme Merkezi (CDC) mikobakteri izolasyonunda geleneksel katı besiyerlerinin yanında sıvı besiyerlerinin de birlikte kullanılmasını ?nermektedir. Mikobakteri k?lt?r? i?in ?oğunlukla L?wenstein-Jensen (L-J) ve Middlebrook sıvı besiyerleri birlikte kullanılmaktadır (5). Sıvı bazlı otomatize sistemler ile daha hızlı, standart ve otomasyona dayalı sonu?lar alınabilmektedir (6). Yakın d?nemde hızlı molek?ler teknikler, t?berk?loz ve MDR-TB saptamada kullanılmaya başlanmıştır fakat y?ksek maliyetleri, gelişmiş laboratuvar imkanlarına ve eğitimli personele ihtiya? duymaları ?zellikle d?ş?k kaynaklı ?lkelerde rutin uygulamaya girmelerine engel olmaktadır (4).
Bu ?alışmada S?reyyapaşa Eğitim ve Araştırma Hastanesi Laboratuvarına ?? yıllık s?re boyunca g?nderilen ?eşitli klinik ?rneklerde aside rezistan basil (ARB) pozitiflik oranlarının belirlenmesi, katı ve sıvı mikobakteri k?lt?rlerinde kullanılan besiyerine g?re ?reme oranları ve farkların incelenmesi ve kontaminasyon oranlarının belirlenerek d?nya ve T?rkiye g?ncel verileri ışığında değerlendirilmesi ama?lanmıştır.
MATERYAL ve METOD
?alışmada, Ocak 2012 ila Ocak 2015 tarihleri arasındaki ?? yıllık d?nemde S?reyyapaşa G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvarı'na g?nderilen toplam 62.456 klinik ?rnek (balgam, bronkoalveoler lavaj, derin trakeal aspirasyon, steril v?cut sıvısı, doku, gaita vb.) ?alışmaya alındı. B?lge t?berk?loz hastanesi konumunda olan ve yeni başvuran ş?pheli hastalarla birlikte, takip edilen hastalardan alınan ?rneklere de rutin olarak dekontaminasyon konsantrasyon y?ntemiyle mikroskobik olarak aside diren?li basil arama ve katı-sıvı besiyerlerine paralel ekim ile mikobakteri k?lt?r? yapılarak sonu?lar değerlendirildi.
Mikroskopi
Farklı bakteriler i?erebilecek balgam, bronkoalveoler lavaj, apse, idrar, gaita gibi klinik ?rneklere; ticari olarak sağlanan dekontaminasyon konsantrasyon kiti (Mycoprosafe, Salubris AŞ, T?rkiye) ile sodyum hidroksit-N-asetil-L-sistein (NAOH-NALC) y?ntemiyle homojenizasyon ve dekontaminasyon işlemi uygulandı. T?m ?rnekler 3500 rpm'de 15 dakika santrif?j ile konsantre edilerek, mikroskopi i?in yayma preparat hazırlandı.
2012 Ocak ila 2013 Nisan tarihleri arasında mikroskobik inceleme i?in sadece EZN boyama kullanılırken, Nisan 2013 sonrasında preparatlar Auramin-Rodamin ile boyanarak floresan mikroskopta değerlendirildikten sonra ş?pheli bulunanlar EZN boyama ile doğrulandı.
Mavi zeminde kırmızı basillerin g?r?lmesiyle pozitif olarak değerlendirilen preparatlar CDC kriterlerine g?re 100 alanda 1-9 arası basil g?r?lmesiyle (1+), 10 alanda 1-9 arası basil g?r?lmesiyle (2+), her alanda 1-9 basil g?r?lmesiyle (3+) ve her alanda 9'un ?zerinde basil g?r?lmesiyle (4+) olarak sınıflandırıldı (7).
K?lt?r
Mayıs 2013'ten ?nce ?rnekler sadece katı L?wenstein-Jensen (Becton, Dickinson Co, ABD) besiyerine, ?zellikle ş?pheli olanlar ise L-J ve bir sıvı (BACTEC MGIT 960, Becton Dickinson) besiyerine ekildi. 2013 Mayıs tarihinden itibaren ise t?m ?rnekler L-J ve MGIT besiyerine birlikte ekim yapıldı. L-J besiyerleri haftada iki g?n ve 7 hafta boyunca ?reme y?n?nden değerlendirildi. BACTEC MGIT'de pozitif sinyal veren veya L-J'de ?reme saptanan ?rneklerden preparat hazırlanıp EZN boyama y?ntemi ile boyanarak mikobakteri veya kontaminasyon varlığı a?ısından değerlendirildi.
L-J besiyerinde ?reyen mikobakteriler; geleneksel y?ntemler kullanılarak; koloni morfolojisi, kord fakt?r pozitifliği ve ayrıca katalaz pozitifliği, nitrat red?ksiyonu, niasin ve ?reaz testleri ile Mycobacterium tuberculosis complex (MTBC) olarak tanımlandı. MGIT-960 sisteminde ?reyenlerde ise BD MGIT-TBc identifikasyon testi (TBc ID) ile imm?nokromatografik olarak MTBC ve t?berk?loz dışı mikobakteri (TDM) ayrımı yapıldı. MGIT-TBc testinde reaksiyon vermeyen, aside diren?li boyanan mikobakteriler TDM olarak değerlendirildi.
İstatistiksel Analiz
Nitel veriler "y?zde" olarak tanımlandı. Duyarlılık ve ?zg?ll?k hesaplamaları yapıldı.
BULGULAR
?alışmada, 62.456 klinik ?rnek (balgam, bronkoalveoler lavaj, derin trakeal aspirasyon, steril v?cut sıvısı, doku, gaita vb.) incelenmiştir. Toplam 62.456 ?rneğin 60.923 (%97.5)'? akciğer ?rneği, 1533 (%2.5)'?n?n ise başta plevra olmak ?zere akciğer dışı ?rnek olduğu saptandı. Yıllara g?re ?rnek dağılımına bakıldığında; 2012 yılında 25.050 ?rneğin 24.505'i akciğer ?rneği, 453'? plevra, 47'si idrar, 6'sı perikard, 9'u periton, 13'? apse, 7'si biyopsi, 8'i gaita ?rneğidir. 2013 yılında 19.989 ?rneğin 19.448'i akciğer ?rneği, 426'sı plevra, 62'si idrar, 16'sı apse, 9'u perikard, 4'? periton, 5'i gaita, 3'? mide sıvısı, 11'i biyopsi, 5'i beyin omurilik sıvısı (BOS) ?rneğidir. 2014 yılında 17.417 ?rneğin 16.970'i akciğer ?rneği, 368'i plevra, 14'? apse, 9'u biyopsi, 44'? idrar, 7'si periton ve 5'i perikard ?rneğidir (Tablo 1).
?? yıllık d?nemde toplam 2853 (%4.6) ?rnekte ARB pozitifliği; 7611 (%12.2) ?rnekte k?lt?rde ?reme saptanmıştır. Toplam 535 (%7) t?berk?loz dışı mikobakteri (TDM) izole edilmiştir. 2012 yılında 295, 2013'te 21 ve 2014'te 40 olmak ?zere ARB pozitifliği saptanan 356 ?rnekte k?lt?rde ?reme olmamıştır. Yayma negatif olduğu halde; 2012'de 2730 (%74.1), 2013'te 1482 (%67.9), 2014'te ise 902 (%51.7) ?rnekte olmak ?zere toplam 5114 (%8.2) ?rnekte k?lt?rde ?reme olmuştur (Tablo 2). 2012 yılında işleme alınan 25.050 ?rnekten 3.682 (%14.7)'sinde, 2013 yılında 19.989 ?rnekten 2184 (%10.9)'?nde, 2014'te ise 17417 ?rnekten 1745 (%10)'inde k?lt?rde ?reme olmuştur. L-J ve MGIT k?lt?r ?reme oranları Tablo 3'te belirtilmiştir.
Kontaminasyon oranları 2012'de L-J'de 685 (%2.7), MGIT'te 213 (%2.8); 2013'te L-J'de 467 (%2.7),? MGIT'te 484 (%2.8); 2014'te L-J'de 459 (%2.6), MGIT'te 1013 (%5.8)? olarak saptanmıştır.
?alışmada k?lt?r referans y?ntem olarak alındığında, ARB boyama tekniklerinin duyarlılık, ?zg?ll?k, pozitif ve negatif prediktif değerleri sırasıyla; 2012'te %25.8, %98.6, %76.3, %88.5; 2013'te %32.1, %99.9, %97.1, %92.3; 2014'de %48.3, %99.7, %95.5, %94.5 olmak ?zere toplam 3 yıllık d?nemde %32.8, %99.4, %87.5 ve %91.4 olarak bulunmuştur (Tablo 1,2,3).
TARTIŞMA
T?berk?loz insan sağlığını tehdit eden en eski hastalıklardan biridir. Erken tanı koyabilmek, aktif t?berk?loz olguları tarafından hastalığın yayılımının engellenmesinde ?ok ?nemlidir.
Genel olarak t?berk?loz tanısı i?in alınan ?rnekler başta balgam ve bronkoalveoler lavaj olmak ?zere akciğer ?rnekleridir. Bunun yanında akciğer dışı ?rneklerden plevra sıvısı en sık alınan ?rnektir (8). ?alışmamızda ?rnekler incelendiğinde; 62.456 ?rneğin 60.923 (%97.5)'?n?n akciğer ?rneği, 1533 (%2.5)'?n?n? ise başta plevra olmak ?zere akciğer dışı ?rnek olduğu saptandı.
Tanı i?in; bir?ok yeni y?ntem geliştirilmekle birlikte mikroskopik inceleme ?zellikle kısıtlı kaynaklara sahip ?lkelerde tanıda değerini korumaktadır. Balgamın direkt bakısı kolay, hızlı ve ucuz bir teknik olmasına rağmen duyarlılığı d?ş?kt?r ve basil tespit edebilme oranı %50-80 arasında değişmektedir (9). Duyarlılığı ?rneğin tipi, mikobakterinin t?r?, dekontaminasyon işleminin etkisi, boyama y?ntemi, yaymanın kalınlığı ve preparatı inceleyen kişinin deneyimi etkilemektedir (10). K?lt?r?n altın standart y?ntem olarak alındığı ?alışmamızda; ARB boyama tekniklerinin toplam duyarlılığı %32.8, ?zg?ll?ğ? %99.4, pozitif prediktif değeri %87.5 ve negatif prediktif değeri %91.4 olarak bulunmuştur. Yıllara g?re incelendiğinde ise 2012 yılında %25.8, 2013 yılında? %32.1 ve 2014 yılında %48.3 olduğu g?r?lm?şt?r. Annam ve arkadaşları yaptıkları ?alışmada EZN ile ARB saptanma oranını %44.11, floresan boyama ile ise %81 oranında bulmuşlardır (11). ?zk?t?k ve arkadaşları ?alışmalarında; mikroskobik incelemenin duyarlılık ve ?zg?ll?ğ?n? sırasıyla t?m ?rnekler i?in %56.7 ve %98.7; akciğer ?rnekleri i?in %63.2 ve %98.6; akciğer dışı ?rnekler i?in ise %41.8 ve %99 olarak bulmuştur (12). Alışkan ve arkadaşları; ARB y?nteminin duyarlılığını %50, ?zg?ll?ğ?n? %99.7 olarak saptamıştır (13). Duyarlılığın d?ş?k olması yalancı negatiflik sebepleri olan; yetersiz kalite veya hacimde ?rnek alınması, yetersiz homojenizasyon sonucu yayma alanına basil d?şmemesi, ?rneğin niteliksiz kısmından yayma hazırlanması, ?ok ince veya ?ok kalın yayma hazırlanması, boyaların uygunsuz oluşu, tespit s?resi ve sıcaklığın uygun olmaması, uygunsuz boyama veya yanlış okuma? ile ilişkilidir. Dolayısıyla sadece mikroskopik incelemenin yalnız başına yapılmasının yanlış sonu?lara sebep olabileceği, mutlaka k?lt?r ile birlikte istenmesi gerektiği muhakkaktır (14). ?alışmamızda; ?rnekler 2013 yılından itibaren floresan boyama ile incelenmeye başlanmış, ş?pheli bulunanlar EZN ile de boyanarak sonu? doğrulanmıştır. Floresan boyamanın daha duyarlı ve hızlı olması, ayrıca 2012 yılından sonra MGIT sıvı besiyeri kullanımının da artmasıyla yayma negatif olduğu halde ?reme pozitif olan, ARB yalancı negatiflik oranının yıllara g?re %74.1'den %51.7'e d?şt?ğ? g?zlenmiştir.
T?berk?lozun klinik ?zelliklerinin ve epidemiyolojisinin değerlendirilmesinde; etkenin izolasyonu, tanımlanması ve ila? duyarlılık testlerinin yapılabilmesi i?in katı ve sıvı besiyerleri kullanılarak mikobakteri k?lt?r? yapılması gerekmektedir (15). Mikobakterilerin klasik y?ntemlerle ?retilmesi, t?r d?zeyinde tanımlanması ve duyarlılık testlerinin sonu?lanması i?in ortalama 45-60 g?nl?k s?reye gereksinim duyulur (16). Pfyffer ve arkadaşları L-J ve MGIT y?ntemlerinin ortalama mikobakteri saptama s?relerini MGIT i?in 15.3 g?n, L-J i?in 23.9 g?n olarak saptamışlar ve d?ş?k insidanslı b?lgelerde dahi MGIT ile d?rt haftalık bir ink?basyon s?resinin bile negatif sonu? rapor edebilmek i?in yeterli olabileceğini belirtmişlerdir (17). Alışkan ve arkadaşları 6 yıllık sonu?larını sundukları 6814 ?rnekle yaptıkları ?alışmalarında k?lt?r pozitifliğini L-J i?in %4.6, BACTEC 460TB i?in %5.4 olarak bulmuşlardır (13). ?zbey ve arkadaşları 2.5 yıllık verilerini sundukları ?alışmalarında BACTEC MGIT 960 sistemi ile %7.44; L-J besiyeri ile %6.49 ?reme saptanmıştır (18). ?alışmamızda mikobakteri k?lt?r pozitifliği L-J i?in %10.5 ve MGIT i?in %11.6 olmak ?zere toplam %12.2 olarak saptanmıştır.
Sıvı besiyeri bazlı otomatize sistemler ve L-J besiyerinde MTBC izolasyon oranları %74-98 arasında değişmektedir (19). MGIT ile L-J'nin karşılaştırmalı ?alışmalarında, MGIT'in daha y?ksek bir izolasyon oranına sahip olduğu g?sterilmiştir (15). Rishi ve arkadaşları ?alışmalarında MGIT ile %98.06 izolasyon oranına ulaşırken, L-J ile %63.95 pozitiflik saptamışlardır (20). 2012 yılında, sadece pozitif olma olasılığı y?ksek olan, se?ilmiş numunelerde MGIT sıvı besiyerinin kullanılması nedeniyle y?ksek bir ?reme oranı (%14.7) saptanmışken yıllar i?erisinde MGIT'in aşamalı olarak her ?rnek i?in rutin kullanımı sonucunda ?reme oranı 2013'de %12.3, 2014 yılında ise %9.8'e gerilediği g?r?lm?şt?r.
Ulusal T?berk?loz Tanı Rehberi (UTTR)'inde kabul edilebilir kontaminasyon oranları katı besiyeri i?in %3-5, sıvı besiyeri i?in %5-10 olarak bildirilmiştir (14). Kontaminasyon oranları L-J i?in %2.7, MGIT i?in %3.8 olarak kabul edilebilir sınırlarda bulunmuştur. L-J besiyeri kontaminasyon oranları yıllar i?inde değişkenlik g?stermezken; MGIT i?in 2012 ve 2013'te %2.8 olan kontaminasyon oranının 2014'te %5.8 olduğu g?r?lm?şt?r. Bunun ?zerine ?alışma y?ntemleri baştan sona g?zden ge?irilmiş, ?retici firma ile iletişime ge?ilerek kullanılan şişeler değiştirilmiştir. Kontaminasyon oranlarının her kurum tarafından d?nemsel olarak takip edilmesi ve ani değişiklik saptandığında fark edilerek gerekli m?dahalelerin yapılması mikobakteri laboratuvar kalitesinin s?rd?r?lebilirliği a?ısından ?nemli bir parametredir.
Yayma pozitif olduğu halde 356 ?rnekte k?lt?rde ?reme olmamıştır. Yıllara g?re değerlendirildiğinde; bu sayının 2012 yılında 295'ten 2013 yılında 21'e ve 2014'te 40'a d?şt?ğ? g?zlenmiştir. 2013 yılının Nisan ayından sonra t?m ?rneklerin L-J ile birlikte MGIT besiyerine ekilerek mikobakteri izolasyon ihtimalinin artması, bu sayıdaki d?ş?şe sebep olarak değerlendirilebilir. UTTR'de belirtildiği ?zere mikroskopi pozitifliğine g?re k?lt?rde ?reme oranı %90'ın altında ise işlem basamakları mutlaka kontrol edilmelidir. Mikroskopide yalancı pozitifliğe; ?rneğin, ?alışma ortamı ve donanımın veya boyaların kontaminasyonu, boyama işlemi sırasında ?apraz bulaş olması, boya artıkları ve yetersiz renksizleştirme işlemi neden olabileceği gibi değerlendirme sırasında ARB pozitif diğer yapıların g?r?lmesi, immersiyon yağının ?apraz bulaşı, mikroskop objektifinin kirlenmesi, yanlış okuma ve skorlama hataları da sebep olabilir. Dolayısıyla teknik personel eğitimi ve standart uygulama prosed?rlerine uygunluğun kontrol? b?y?k ?nem taşımaktadır (14).
Sonu? olarak; ?? yıllık d?neme ait olan ve değişen uygulamaları da i?eren verilerimiz incelendiğinde mikroskopinin duyarlılığının d?ş?k olduğu ve t?berk?loz infeksiyonunu ekarte etmek i?in mutlaka mikobakteri k?lt?r?yle birlikte değerlendirilmesi gerektiği g?r?lmektedir. ?rneklerimizin 2013 yılından itibaren floresan boyama ile incelenmeye başlanması, ayrıca 2013 yılından itibaren L-J ile birlikte MGIT sıvı besiyerinin de rutin k?lt?rde kullanılmasıyla birlikte yayma negatif olduğu halde ?reme pozitif olan, ARB yalancı negatiflik oranının yıllara g?re %74.1'den %51.7'ye d?şt?ğ? g?zlenmiştir. Toplam %12.2 olan y?ksek mikobakteri k?lt?r pozitifliği oranı, yeni başvuruların yanı sıra takip hastalarının sayısının da fazla olmasından kaynaklanmaktadır. T?berk?loz laboratuvarlarının mikroskopi duyarlılığı, k?lt?r pozitiflik oranları, yalancı pozitiflik ve yalancı negatiflik oranları ile kontaminasyon değerleri gibi verilerini takip etmeleri laboratuvar kalite standartlarına uygunluklarını değerlendirmek ve surveyans ?alışmalarına katkı sağlamak a?ısından b?y?k ?nem taşımaktadır.
KAYNAKLAR
Yazışma Adresi (Address for Correspondence)
Dr. El?in AKDUMAN ALAŞEHİR
Maltepe ?niversitesi Tıp Fak?ltesi,
Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı,
İSTANBUL - TURKEY
e-mail: drelcin@yahoo.com