Yazdır

KLİNİK ?ALIŞMA
RESEARCH ARTICLE

Doi: 10.5578/tt.66443
Tuberk Toraks 2018;66(1):1-7

Gelis Tarihi/Received: 28.03.2017 • Kabul Edilis Tarihi/Accepted: 18.01.2018

Pulmoner rehabilitasyon programını tamamlayan KOAH tanılı olgularda
oral n?trisyonel destek; altı ay ve bir yıllık takipleri

İpek CANDEMİR1, Pınar ERG?N1, Dicle KAYMAZ1, Filiz TAŞDEMİR1, Fatma ŞENG?L1, Nurcan EGESEL1

1 Ankara Atat?rk G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım Merkezi, Ankara, T?rkiye

1 Pulmonary Rehabilitation and Home Care Center, Ankara Ataturk Chest Diseases and Chest Surgery Training and Research Hospital, Ankara, Turkey

?ZET

Pulmoner rehabilitasyon programını tamamlayan koah tanılı olgularda oral n?trisyonel destek; altı ay ve bir yıllık takipleri

Giriş: Oral n?trisyonel destek (OND), multidisipliner pulmoner rehabilitasyon (PR) programının ?nemli bileşenidir ve v?cut kompozisyonu bozukluğu olan kronik obstr?ktif akciğer hastalığı (KOAH) tanılı olgularda endikedir. Bu ?alışmada PR programını tamamlayan KOAH tanılı olgularda 5-8 ay verilen OND tedavisinin etkisini değerlendirmek ama?lanmıştır.?

Materyal ve Metod: Ayaktan takipli 8 hafta s?ren PR programına tamamlayan 41 stabil KOAH tanılı olgu onamları alınarak sonu?ları kaydedildi. Olgular, OND tedavi s?resine g?re gruplandırıldı. Grup 1: 2 ay, grup 2: 5 ay, grup 3: 8 ay s?re ile OND alanlardan oluşmaktaydı. T?m olguların PR programı ?ncesi, sonrası, 3 ve 6. aydaki solunum fonksiyonları, egzersiz kapasitesi, yaşam kalitesi ve v?cut kompozisyonundaki değişimler, 20 olguda ise 1 yıllık takip sonu?ları incelenmiştir.

Bulgular: T?m gruplarda egzersiz kapasitesi, dispne algısı ve v?cut kitle indeksinde PR sonrası elde edilen kazanımların 3 ve 6. aylarda korunduğu izlendi. Yaşam kalitesi grup 1'de 6 ay boyunca korunurken, diğer iki grupta 6. ayda bozulsa da PR ?ncesi değerlerine d?şmedi. OND s?resinden bağımsız olarak PR kazanımları benzer olarak g?r?lm?şt?r. Bir yıllık takibi olan 20 olguda ise dispne algısı, v?cut kompozisyonunda ise elde edilen kazanımlar korunurken hem egzersiz kapasitesi, hem de yaşam kalitesinde azalma izlendi. Egzersiz kapasitesi PR ?ncesi değerlere g?re daha az olarak bulunmuştur.

Sonu?: Multidipliner kapsamlı PR programı sonrası KOAH tanılı olgularda dispne algısı, egzersiz kapasitesi, yaşam kalitesindeki kazanımların v?cut kompozisyonlarından ve OND s?resinden bağımsız olarak altı ay s?re ile devam ettiği ve ayrıca, birinci yılda v?cut kompozisyonları, dispne algısı, yaşam kalitesinde kazanımlar korunurken egzersiz kapasitesinde başlangı?tan daha az olduğu g?r?lm?şt?r.

Anahtar kelimeler: KOAH, pulmoner rehabilitasyon, n?trisyonel destek

SUMMARY

Oral nutritional supplement in patients with COPD who completed PR program: six months and one year follow ups

Introduction: Oral nutritional supplement (ONS), an important part of multidisciplinary pulmonary rehabilitation (PR)? program, is indicated according to body composition abnormalities in the patients with chronic obtructive pulmonary disease (COPD). We evaluated efficacy of oral nutritional supplement (ONS) during 5-8 months in patients with COPD who completed PR program.

Materials and Methods: The data of 41 patients with stable COPD were recorded after the approval had been taken. Patients were grouped according to ONS duration. Group 1 consisted of patients who took ONS during 2 months, group 2: 5 months, group 3: 8 months. In all patients, pulmonary function tests, quality of life, exercise capacity and body composition datas were recorded before and after PR program, at 3rd, 6th month and in 20 patients 1 year follow-up visit.

Results: In all groups, improvements after PR in exercise capacity, dyspnea, and body composition sustained at 3 and 6 month. Quality of life was protected in group 1 during six month, in other groups it was over values before PR despite loss at 6. month. All improvements after PR were similiar between groups. In 20 patients with one year follow up, while the improvements in dyspnea and body composition were preserved, both exercise capacity and quality of life decreased, exercise capacity was lower than values before PR.

Conclusion: In patients with COPD, after multidisplinary PR program, the improvements in dyspnea, exercise capacity, quality of life were maintained during six months regardless of body composition and ONS duration. Furthermore, while the improvements in body composition, dyspnea, quality of life were protected, exercise capacity was found to be lower than baseline.

Key words: COPD, pulmonary rehabilitation, nutritional support

Geliş Tarihi/Received: 28.03.2017 - Kabul Ediliş Tarihi/Accepted: 18.01.2018

GİRİŞ

Multisistemik bir hastalık olan kronik obstr?ktif akciğer hastalığı (KOAH)'nda sistemik inflamasyon, istirahat ve egzersizde enerji t?ketiminde artış, leptin ?retiminde artış, protein sentez ve yıkımındaki dengesizlik, dispne nedeni ile yutma ve ?iğnemenin etkin olamaması, yetersiz alım, tedavide kullanılan ila?lar kilo kaybı ?zellikle kas kaybından sorumlu tutulan mekanizmalarıdır. V?cut kompozisyonu KOAH tanılı olgularda yaşam s?resi ve prognozu etkilediğinden gerekli ?l??m yapılması ve gerekli olgularda destek tedavisi başlanması, takipleri olduk?a ?nemlidir (1,2). N?trisyonel değerlendirme ve destek tedavisi multidispliner kapsamlı pulmoner rehabilitasyon (PR) programlarının en ?nemli bileşenlerinden biridir. Ayrıca egzersiz kapasitesi ve egzersiz yanıtta da belirleyici olan kas kitlesi, yağsız v?cut kitlesi ile ?l??lebilir.

Bu ?alışmada multidisipliner PR programının bileşeni olarak v?cut kompozisyonu değerlendirilen ve endikasyonlar doğrultusunda egzersiz eğitimi ile birlikte oral n?trisyonel destek (OND) tedavi başlanan KOAH'lı olgularda OND s?resinin dispne algısı, solunum fonksiyon testleri, yaşam kalitesi, egzersiz kapasitesine etkisi ve uzun s?reli etkinliğin değerlendirilmesi ama?lanmıştır.

MATERYAL ve METOD

Ayaktan takipli PR programına alınan ve programı tamamlayan 41 stabil KOAH tanısı ile takip edilen olgunun sonu?ları retrospektif olarak incelendi. Onamları alındıktan sonra olguların PR programı ?ncesi, sonrası, 3 ve 6. aydaki ve 20 olguda birinci yıldaki sonu?ları kaydedildi. G?nl?k yaşam aktiviteleri sırasında olan dispne algıları, "Medical Research Council (MRC)" skalası ile, egzersiz kapasiteleri Artan Hızda Mekik Y?r?me Testi (AHMYT) ile sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi St. George Solunum Anketi (SGRQ), v?cut kompozisyonları biyoelektriksel impedans y?ntemi ile değerlendirilmiştir.?

PR Program İ?eriği

PR programı, egzersiz eğitimi (alt ve ?st ekstremite kaslarına y?nelik endurans ve g??lendirme eğitimi, solunum egzersizleri ve nefes darlığı ile baş edebilme y?ntemleri eğitimi), v?cut kompozisyonu değerlendirilmesi ve destek tedavi, psikososyal değerlendirme ve destek tedavisi, hasta ve hasta yakınlarının eğitimini i?ermiştir.

Egzersiz eğitimi, kişiye ?zel yapılandırılan, minimum 8 hafta haftada ikisi pulmoner rehabilitasyon merkezinde direkt g?zetimli, biri evde olmak ?zere haftada 3 g?n, alt ve ?st ekstremite aerobik ve g??lendirme eğitimini i?ermekteydi. Aerobik egzersiz statik bisiklet (15 dakika), y?r?me bandı (15 dakika), ?st ve alt ekstremite g??lendirme eğitimi (5-10 dakika) olarak uygulanmıştır. Egzersiz yoğunluğu artan hızda mekik y?r?me testi (AHMYT) kullanılarak form?llerle hesaplanarak peak VO2'nin %60-80 ve 1 maksimum tekrarın %50-60'ı olacak şekilde başlanarak olguların takip ve toleransına g?re yoğunluğu arttırılmıştır. Egzersiz boyunca sat?rasyon takipleri yapıldı ve ihtiyacı olan olgularda sat?rasyonu %90 ?zerinde tutacak şekilde nazal oksijen desteği verilmiştir.

V?cut kitle indeksi (VKİ) (kg/m?) olgunun kilosunun (kg), boyunun metre cinsinden karesine (m?) b?l?nmesiyle hesaplanmıştır. Yağsız v?cut kitlesi (YVK) biyoelektriksel impedans y?ntemi (Tanita cihazı) kullanılarak ?l??lm?şt?r (BIA model TBF-300; Tanita Corporation, Tokyo, Japan). Yağsız v?cut kitle indeksi (YVKİ) ise YVK'nin (kg) boyun metre cinsinden karesine (m?) b?l?nmesiyle hesaplanmıştır.

Oral N?trisyonel Destek (OND) Tedavisi

OND tedavi endikasyonları; VKİ < 21 kg/m2 ve/veya YVKİ erkeklerde < 16 kg/m2, kadınlarda < 15 kg/m2 olarak belirlenmiştir (3).

Bireysel beslenme ?zellikleri ve beslenme ile ilişkili sorunlar g?z?n?ne alınarak, dengeli beslenme ilkelerine uygun, g?nl?k kalori ihtiya?ları doğrultusunda oral beslenmeye ek olarak n-3 i?erikli OND ?r?nleri kullanıldı.? Yaklaşık olarak %50-55 karbonhidrat, %15-20 protein, %25-30 yağ i?erikli ~ 450 cal. OND ?r?nleri re?etelenmiştir.

Olgular n?trisyonel destek tedavi s?relerine g?re ?? gruba ayrılmıştır.

Grup 1: PR programı boyunca 2 ay,

Grup2: PR programı s?resine ek olarak 3 ay daha toplam 5 ay,

Grup 3: PR programı s?resine ek olarak 6 ay daha toplam 8 ay s?re ile OND alanlar.

İstatistiksel Analiz

Statistical Software SSPS (version 10) (Chicago, IL, USA) kullanıldı. Değişkenlerin dağılımının normal olup olmadığını incelemek i?in Shapiro-Wilks testi kullanılmıştır. Değişkenler i?in tanımlayıcı istatistikler ortalama ? standart sapma veya ortanca [?eyrekler arası aralık (interquartile range-IR)] olarak verilmiştir.İstatistiksel y?ntem olarak aynı grup i?inde normal dağılım g?sterenler Paired Sample t-test, g?stermeyen farklı ?l??mler ise Wilcoxons' testi ve gruplar arası değişkenlerdeki farkları karşılaştırmada normal dağılım g?sterip g?stermemesine g?re de Kruskal-Wallis testi veya tek y?nl? varyans analizi (ANOVA) kullanıldı. p değeri < 0.05 anlamlı olarak kabul edilmiştir.

BULGULAR

Kırk bir stabil KOAH tanısı ile takip edilen olgular, 38 erkek, 3 kadından oluşmaktaydı. Gruplar arası yaş (p= 0.022) ve sigara miktarları (p= 0.002) arasında anlamlı fark izlenmiştir (Tablo 1). GOLD spirometrik evrelendirmeye g?re bir olgu Evre 2, 20 olgu Evre 3, 17 olgu Evre 4't?. T?m gruplarda, PR başlangıcından itibaren FEV1 ve YVKİ değerlerinde istatistiksel anlamlı değişiklik g?r?lmemiştir.


Tablo 1

Grup 1'in VKİ PR ?ncesi ortalaması 20 ? 1 kg/m2 ve PR başlangıcından itibaren VKİ değerlerinde anlamlı değişiklik izlenmedi (Tablo 2,3). Grup 2'nin başlangı? VKİ ortalaması 18.7 ? 1.7 ve grup 3'?n ise 17.5 ? 1.5 kg/m2 iken PR programı sonrası anlamlı artış g?r?l?rken (sırayla p= 0.007/0.013), bu kazanımların iki grupta ???nc? ve altıncı aylarda korunduğu g?r?ld? (Tablo 3,4). T?m gruplarda PR sonrası MRC (Grup 1, 2, 3 sıra ile p= 0.014/0.001/0.001) skorunda ve AHMYT (Grup 1, 2, 3 sıra ile p= 0.005/0.016/0.015)? mesafesinde istatistiksel anlamlı d?zelme bulunurken, ???nc? ve altıncı aylardaki değişimler istatistiksel anlamlı olarak bulunmamıştır (Tablo 2,3).


Tablo 2

Tablo 3

Tablo 4

Grup 1'in SGRQ total skorunda PR sonrası istatistiksel anlamlı d?zelme g?r?l?rken (p= 0.005)? 3 ve 6. aydaki değişimler istatiksel anlamlı bulunmadı (Tablo 2). Grup 2 ve 3'?n, SGRQ total skorda PR bitiminde anlamlı d?zelme 6 ayda artsa da bazal değerinden istatistiksel anlamlı d?ş?k olduğu g?r?lm?şt?r (p< 0.001, Tablo 2,3).

Gruplar arası başlangı?, bitiş, ???nc?, altıncı ay değerleri ve bu zaman kesitlerindeki değişimler karşılaştırılmıştır. T?m gruplarda, VKİ, YVKİ, FEV1, MRC, AHMYT, SGRQ total skorlarındaki PR sonrası, ???nc? ve altıncı aydaki değişimler istatistiksel olarak benzer bulundu. MRC skorunda gruplar arası karşılaştırmada, PR ?ncesi, bitiş ve ???nc? aydaki değerlerin istatistiksel anlamlı farklı olduğu (p= 0.002/0.027/0.012) g?r?ld?. AHMYT mesafesinde, gruplar arası PR ?ncesi, sonrası, ???nc? ve altıncı ayda istatistiksel anlamlı fark bulunurken (sırasıyla p= 0.007/0.001/0.002/0.003), SGRQ total skorunda da gruplar arası altıncı aydaki değerler (p= 0.001) istatistiksel olarak anlamlı farklı olduğu izlenmiştir (Tablo 2,3).

Yedi olgu grup 1'den, 7 olgu grup 2'den ve 6 olgu grup 3'ten toplam 20 olgunun takipleri 1 yıla tamamlandı. Bu olguların VKİ, YVKİ ve dispne algılarında kazanımlar korunmuş olarak bulunmuştur. Egzersiz kapasitelerinde anlamlı azalma (p< 0.001) g?r?l?rken başlangı? değerlerinin de altında olarak g?r?lm?şt?r. Bir yılda SRGQ total skorlarında istatiksel olarak anlamlı bozulma g?r?lse de, başlangı? değerlerin altında olmadığı izlenmiştir (Tablo 4).

TARTIŞMA

Bu ?alışmada, multidipliner kapsamlı PR kapsamında değerlendirilen KOAH tanılı olgularda egzersiz eğitimi ile verilen OND tedavisi ile v?cut komposizyonu korunduğu, OND tedavisi endikasyonu 8 aya kadar s?ren VKİ d?ş?k olgularda dahi PR sonrası dispne algısı, egzersiz kapasitesi, yaşam kalitesindeki kazanımların altı ay s?re ile devam ettiği ve ayrıca OND s?resinden bağımsız olarak, PR kazanımlarının benzer olduğu ve kazanımların devamlılığında OND s?resinin etkisi olmadığı, aynı zamanda birinci yılın sonunda v?cut kompozisyonları, dispne algısı, yaşam kalitesinde kazanımlar korunurken egzersiz kapasitesinde bazal değerlerden daha az olduğu g?r?lm?şt?r.

Kronik solunum hastalıklarında kilo kaybı ve kas erimesinin mekanizması tam olarak bilinmese de, yağsız v?cut kitlesi kaybının yerine konması amacıyla g?n?m?zde farklı fizyolojik ve farmakolojik yaklaşımlar uygulanmaktadır. 2013'te yayınlanan meta-analizde KOAH olgularında n?trisyonel destek tedavisinin solunum ve ekstremite kas g?c?n? i?eren bir?ok fonksiyonda d?zelmeye neden olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, alınan kilo miktarı ile fonksiyonel iyileşme ilişkili bulunmuştur. Kas g?c?n?n, n?trisyonel duruma antropometrik ?l??mlerden (VKİ, YVKİ gibi) daha hızlı cevap verdiği d?ş?n?lm?şt?r (4). Bu etki, kaslarda artmış enerji, elektrolit ve mikrobesinlerin varlığına bağlanmıştır. Yapılan başka bir ?alışmada, 2 kg ?zeri kilo almanın sağkalımla da anlamlı ilişkili bulunmuştur (5). PR kapsamında OND tedavisi alan olgularla yapılan ?alışmalarda ise v?cut ağırlığı, solunum kas g?c?, ?st ekstremite kas g?c?, egzersiz kapasitesi, yaşam kalitesinde artış g?r?lm?şt?r (3,6,7). ?alışmamızda da VKİ ortalamaları d?ş?k grup 2, 3'te PR programı bitiminde VKİ artma ve t?m gruplarda ise PR bitiminde dispne algılarında azalma, egzersiz kapasitesinde, yaşam kalitesinde artma izlendi. VKİ'deki PR bitimindeki kazanımlar olup t?m gruplarda 3 ve 6. ayda korunmuş olduğu g?r?lm?şt?r.

KOAH tanısı ile takip edilen olgularda, n?trisyonel durumun bozuk olmasının bir?ok klinik yansıması bulunmaktadır. VKİ 21 kg/m2'nin altında olan olgularda bronkodilat?r tedavi ?ncesi ve sonrası daha d?ş?k FEV1 olduğu g?r?lm?ş ve bu da, oluşan kas kaybının solunum kaslarına etki ederek artmış hava yolu obstr?ksiyonu ve hiperinflasyon ile sonu?lanmasına bağlanmıştır (8). Benzer olarak, biyoelektriksel impedans y?ntemi ile ?l??len d?ş?k v?cut ağırlığı ile azalmış FEV1 ilişkili olarak bulunurken 2015 yılında yapılan bir ?alışmada, sarkopeni ile FEV1 arasında anlamlı ilişki g?zlenmemiştir (9-11). Y?z altmış ?? KOAH tanılı olguda yapılan bir ?alışmada, olgular, "Subjective Global Assessment (SGA)" değerlendirmesine g?re maln?tre olmayan, orta derecede maln?tre ve ciddi maln?tre olmak ?zere ?? gruba ayrılmış, ciddi maln?tre olan olgularda FEV1 değerlerinin d?ş?k olduğu izlenmiş ve ayrıca ciddi maln?tre olan bu olgu grubunda istatiksel anlamlı y?ksek dispne algısı, azalmış yaşam kalitesi ve egzersiz kapasitesi bulunmuştur (12). 2016 yılında yayınlanan ve 154 KOAH tanılı olgunun kesitsel olarak incelendiği bir ?alışmada, FEV1 ile VKİ ile anlamlı korelasyon g?r?l?rken, GOLD 2016 birleşik değerlendirmeye g?re evre arttık?a VKİ değerlerinde azalma bulunmuştur (13). Bizim ?alışmamızda da VKİ ve YVKİ d?ş?k olan grupta spirometrik değerlendirmeye g?re evre 4 olguların daha fazla sayıda olduğu g?r?lm?şt?r. 2017 GOLD rehberinde maln?trisyonu olan KOAH tanılı olgularda n?trisyonel desteğin solunum kas g?c? ve genel sağlık durumunun arttırabileceği g?sterilmiştir (14). Fakat halen, n?trisyonel durum ve hava yolu obstr?ksiyonu arasındaki ilişki net bilinmemektedir ve PR programlarının da FEV1'e katkısı g?sterilmemiştir (15). Ayrıca, 2013'te yayınlanan meta-analizde FEV1, FVC ve kan gazı ile değerlendirilen akciğer fonksiyonlarının n?trisyonel desteğe cevapsız olduğu g?r?lm?ş ve bu durum KOAH'ın geri d?n?ş?ms?z patolojisine bağlanmıştır (3). Bizim ?alışmamızda da t?m gruplarda PR bitimi, 3, 6 aylık ve bir yıllık takiplerde başlangı?tan beri FEV1'de istatistiksel değişiklik g?zlenmemiştir. Bu sonu? PR?nin FEV1'e katkısının olmadığının yanında OND'nin de FEV1 ?zerinde etkisinin olmadığını destekler şekilde bulunmuştur.

KOAH tanılı olgularda n?trisyonel durumun egzersiz kapasitesini etkilediği ?eşitli ?alışmalarda g?sterilmiştir (6,16). 2012 yılında g?ncellenen Cochrane meta-analizinde 17 randomize kontroll? ?alışmada, pulmoner kaşeksisi olan KOAH tanılı olgularda n?trisyonel destek tedavisi ile altı dakika y?r?me testi (6 DYT) yapılarak ?l??len egzersiz kapasitesinde artış olduğu g?sterilmiştir (14). 2015 yılında 58 ileri evre KOAH tanılı olgularla yapılan bir ?alışmada ise, egzersiz kapasitesi ve 2002 yılında "Nutritional Risk Screening (NRS)" ile değerlendirilen nutrisyonel risk arasında ilişki bulunmuş ve bozulmuş oksijen transportunun asıl mekanizma olabileceği fakat nedeni bulmak i?in daha fazla ?alışmalara ihtiya? olduğu vurgulanmıştır (17). Schols ve arkadaşlarının ?alışmasında, OND tedavisi alan grupta ve kontrol grubunda PR sonrası 12 dakika y?r?me testinde anlamlı artış izlenmiş olup bu iki grup arasında anlamlı fark izlenmemiştir (18). Benzer olarak Steiner ve arkadaşlarının PR kapsamında OND verilen olgularla yapılan ?alışmada mekik y?r?me testinde PR bitimiminde artış izlense de iki grup arasındaki fark anlamlı olarak değerlendirilmemiştir (6). PR kapsamında OND verilen olgularla yapılan ?alışmalar incelendiğinde; endikasyonlar doğrultusunda OND verilen VKİ 21 kg/m2'nin altında olan olgular, OND ihtiyacı olmayan VKİ 21 kg/m2'nin ?zerinde olan olgular kadar egzersiz kapasitesinde artış sağlanabildiği g?r?lm?şt?r. Benzer olarak bizim ?alışmamızda da t?m olgularda PR bitiminde egzersiz kapasitesinde istatiksel ve klinik anlamlı artış izlenmiş olup t?m gruplarda bu artışların benzer ayrıca bu kazanımların altı aya kadar korunmuş olduğu g?r?lm?şt?r. Fakat, bir yılın sonunda ise egzersiz kapasitesinde başlangı? değerin altında izlenmiştir. Bunun nedeni olarak olgularımızın idame d?neminde egzersizlerini yapmadıkları olduğu d?ş?n?lm?şt?r.

KOAH yaşam kalitesini etkileyen bir hastalık olduğu bilinmektedir. Bu olgularda yaşam kalitesinin bozuk olmasının bir?ok nedeni bulunmaktadır. KOAH tanılı olgularla yapılan g?ncel bir ?alışmada, v?cut kompozisyonu ile klinik parametreleri incelenmiş, YVKİ d?ş?k olanların yaşam kalitesinin daha bozuk olduğu g?r?lm?şt?r (19). Weekes ve arkadaşlarının ?alışmasında, ayaktan takipli stabil KOAH tanılı olgular iki gruba ayrılmış ve daha fazla enerji ve protein i?erikli diyet verilen grupta SGRQ total ve alt başlıklarında anlamlı d?zelme izlenmiştir (20). Yapılan başka bir ?alışmada, 32 stabil KOAH tanılı olguda nutrisyonel destek ile beraber d?ş?k yoğunlukta egzersiz eğitiminin kilo artışının yanında egzersiz kapasitesi ve yaşam kalitesinin artışında katkıda bulunduğu g?sterilmiştir (21). Benzer olarak, ?alışmamızda t?m gruplarda PR bitiminde yaşam kalitlerinde artış g?r?lm?ş olup, VKİ ortalamaları diğer gruplara g?re daha y?ksek olan grup 1'de PR bitiminde yaşam kalitesinde d?zelme daha uzun s?re korunduğu izlenmiştir. PR sonrası yaşam kalitesindeki kazanımların yaklaşık 12-18 ay korunduğu bilinmektedir (15). Fakat ?alışmamızda bir yılın sonunda yaşam kalitesinde istatiksel ve klinik anlamlı bozulma olsa da, yine başlangı? değerleri kadar y?ksek izlenmemiştir. Bunun nedeni ise, 20 olgunun VKİ ve YVKİ d?ş?k ve yaşam kaliteleri başlangı?ta ileri d?zeyde etkilenmiş olguları i?erdiğinden kaynaklanabileceği d?ş?n?lm?şt?r. PR'nin, KOAH?lı olgularda dispne algısında d?zelttiği bilinmektedir (15). ?alışmamızda t?m gruplarda dispne algısında PR bitimindeki kazanım 3, 6 ayın ve bir yılın sonunda korunduğu ve gruplar arasında da fark olmadığı g?r?lm?şt?r.

Bu ?alışmada limitasyonlardan biri cinsiyet dağılımının eşit olmamasıdır. Diğer bir limitasyon; olguların ?oğunun spirometrik evreye g?re evre 3, 4'ten oluşmasıdır. İleri evre olgularda, v?cut kompozisyonunda bozulma daha sık g?r?ld?ğ? bilinse de, erken evre olgulara da OND gerektiren v?cut kompozisyonunda bozulma g?r?lebilir.

N?trisyonel destek, endikasyonlar doğrultusunda, KOAH olan olgularda sadece destek tedavisi değil aynı zamanda solunum ve periferik kas fonksiyonu ve egzersiz kapasitesine gelişiminde katkıda bulunan yardımcı bir tedavi y?ntemidir.? KOAH'ta v?cut kompozisyon değişimleri hastalığın prognozu ve sağkalım s?releri ile korelasyon g?sterdiğinden PR programlarına alınan t?m olgular bu başlıkta değerlendirilmeli, gerekli olgularda OND tedavi başlanmalıdır. PR programlarında elde edilen kazanımların s?rekliliğinde KOAH'ta oral n?trisyonel destek tedavinin egzersiz kapasitesi, yaşam kalitesi, semptom kontrol? ve solunum fonksiyonları ?zerine olan etkisinin değerlendirilmesi i?in randomize kontroll? ?alışmalara ihtiya? vardır.

KAYNAKLAR

  1. Maltais F. Body composition in COPD: looking beyond BMI. Int J Tuberc Lung Dis 2014;18:3-4.
  2. Vilar? J, Ramirez-Sarmiento A, Mart?nez-Llorens JM, Mendoza T, Alvarez M, S?nchez-Cayado N. Global muscle dysfunction as a risk factor of readmission to hospital due to COPD exacerbations. Respir Med 2010;104:1896-902.
  3. Creutzberg Woulters EF, Mostert R, Weling-Scheepers CA, Schols AM. Efficacy of nutritional supplementation therapy in depleted patients with COPD. Nutrition 2003;19:120-7.
  4. Collins PF, Elia M, Stratton RJ. Nutritional support and functional capacity in chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Respirology 2013;18:616-29.
  5. Schols AM, Slangen J, Volovics L, Wouters EF. Weight loss is a reversible factor in the prognosis of chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 1998; 157:1791-7.
  6. Steiner MC, Barton R, Singh S, Morgan M. Nutritional enhancement of exercise performance in COPD: a randomised controlled trial. Thorax 2003;58:745-51.
  7. Hsieha MJ, Yanga TM, Tsai Y. Nutritional supplementation in patients with chronic obstructive pulmonary disease. J For Med Assoc 2016;11:595-601.
  8. Whittaker JS, Ryan CF, Buckley PA, Road JD. The effects of refeeding on peripheral and respiratory muscle function in malnourished COPD patients Respir 1990;142:283-8.
  9. Ischaki E, Papatheodorou G, Gaki E, Papa I, Koulouris N, Loukides S. Body mass and fat-free mass indices in COPD: relation with variables expressing disease severity. Chest 2007;132:164-9.
  10. Abbatecola AM, Fumagalli A, Spazzafumo L, Betti V, Misuraca C, Corsonello A, et al. Body composition markers in older persons with COPD. Age Ageing 2014;43:548-53.
  11. Costa T, Costa FM, Moreira CA, Rabelo LM, Boguszewski CL, Borba WZ. Sarcopenia in COPD: relationship with COPD severity and prognosis. J Bras Pneumol 2015;41:415-21.
  12. G?nay E, Kaymaz D, Sel?uk NT, Erg?n P, Seng?l F, Demir N. Effect of nutritional status in individuals with chronic obstructive pulmonary disease undergoing pulmonary rehabilitation. Respirology 2013;18:1217-22.
  13. Hany H, Kamal E. Body mass index and its relation to GOLD stage in chronic obstructive pulmonary disease patients. Egyp J Chest Dis and Tuber 2016;65:411-4.
  14. Ferreira IM, Brooks D, White J, Goldstein R. Nutritional supplementation for stable chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev 2012;12:12-98.
  15. Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) 2017. http://goldcopd.org.
  16. Sabino PG, Silva BM, Brunetto AF. Nutritional status is related to fatfree mass, exercise capacity and inspiratory strength in severe chronic obstructive pulmonary disease patients. Clinics 2010;65:599-605.
  17. Xizheng S, Jinming L, Yanrong L, Xiaowen X, Zhiqing H. Relationship between nutritional risk and exercise capacity in severe chronic obstructive pulmonary disease in male patients. Inter J COPD 2015;10:1207-12.
  18. Schols AM, Soeters PB, Mostert R. Physiologic effects of nutritional support and anabolic steroids in patients with chronic obstructive pulmonary disease. A placebo-controlled randomized trial. Am J Respir Crit Care Med 1995;152:1268-74.
  19. Pothirat C, Chaiwong W, Phetsuk N, Liwsrisakun C, Bumroongkit C, Deesomchok A, et al. The Relationship between Body Composition and Clinical Parameters in Chronic Obstructive Pulmonary Disease. J Med Assoc Thai 2016;99:386-93.
  20. Weekes CE, Emery PW, Elia M. Dietary counselling and food fortification in stable COPD: a randomised trial. Thorax 2009;64:326-31.
  21. Sugawara K, Takahashi H, Kasai C, Kiyokawa N, Watanabe T, Fujii S, et al. Effects of nutritional supplementation combined with low-intensity exercise in malnourished patients with COPD. Respir Med 2010;104:1883-9.

Yazışma Adresi (Address for Correspondence)

Dr. İpek CANDEMİR

Ankara Atat?rk G?ğ?s Hastalıkları ve G?ğ?s Cerrahisi

Eğitim ve Araştırma Hastanesi,

Pulmoner Rehabilitasyon ve

Evde Bakım Merkezi, ANKARA - TURKEY

e-mail: ipekcayli@yahoo.com

Yazdır